کلینیک طب فیزیکی دکتررئيسی و دکـتراحدی

امروزه فیزیوتراپی در دنیای مدرن کسترش فراوانی یافته و خدمات آن از حالت عمومی خارج شده و بصورت تخصصی  ارائه می‌شود. در این مراکز همکاری بین متخصص طب فیزیک و توانبخشی و فیزیوتراپیست باعث می‌شود بیمار ارزیابی و درمان دقیق تری دریافت کرده و روند نتایج بسیار بهتری دریافت کند.  فیزیوتراپی یک روش سودمند برای بهبود وضعیت سلامت بیماران است. فیزیوتراپی در طب مدرن جایگاه ویژه ای دارد و یکی از اعضای اصلی تیم طب فیزیکی و توانبخشی، فیزیوتراپیست مجرب می‌باشد. فیزیوتراپی می‌تواند به توان بخشی پس از آسیب دیدگی زانو، کمر درد حاد و مزمن، دردهای عضلانی و اسکلتی مثل درد آرنج، خارپاشنه، درد گردن و کنترل درد بیماری‌هایی مانند دیابت کمک کند تا بیمار بتوانند توانایی جسمانی خود را به دست بیاورد و حتی در کنار محدودیت‌‌های جسمانی زندگی مستقلی داشته باشند.

انجام فیزیوتراپی چه مزایایی دارد؟

حضور در جلسات فیزیوتراپی به عنوان بخشی از فرایند بهبود آسیب دیدگی یا کنترل یک بیماری با مزایای بسیار زیادی همراه است. در بخش زیر به برخی از مزایای فیزیوتراپی اشاره می‌کنیم:

کاهش یا رفع کامل درد

کاهش درد یا تسکین کامل آن دلیل اصلی مراجعه افراد به فیزیوتراپی است. در مواردی که درمان‌های دارویی ممنوع باشند یا مصرف دارو همراه با عوارض مختلف است فیزیوتراپی مناسب می تواند جایگزین مناسبی برای دارو در درمان درد باشد. برخی از داروها تنها باعث تسکین درد می‌شوند اما اقدامات طب فیزیکی و توانبخشی با ارزیابی بیومیکانیک و تصحیح آن یا تصحیح مشکل اصلی بیمار درمان مشکل اصلی بیمار را هدف قرار می‌دهند. این روش درمانی می‌تواند به بیمار برای کاهش درد یا حتی رفع کامل آن کمک کند. هدف اصلی از انجام فیزیوتراپی این است که درد بیمار تسکین یابد و بتواند مجددا سلامت خود را به دست بیاورد.

مراقبت فردی

هر فرد در ایجاد درد دچار مجموعه ای از مشکلات بیومکانیک می شود و این مشکلات باعث اختلال بیومکانیک می گردند. در طب فیزیکی این موارد مشخص شده و با فیزیوتراپی سعی در تصحیح این مشکلات می‌شود. بنابراین در فیزیوتراپی دو بیمار به صورت یکسان درمان نمی‌‌شود. برنامه‌‌های فیزیوتراپی بر مبنای نیازهای ویژه‌‌ای قرار دارند.

افزایش توانایی حرکتی بیمار

فیزیوتراپی فقط به افرادی که دچار آسیب دیدگی شده‌‌اند و از برخی اختلالات رنج می‌برند، اختصاص ندارد. فیزیوتراپی یک روش سودمند برای افرادی است که درد و ناراحتی زیادی دارند و قصد دارند توانایی حرکتی و انعطاف پذیری خود را به دست بیاورند و بتوانند فعالیت داشته باشند.

اعتماد کردن به بدن

گاهی اوقات برخی از بیماری‌ها و آسیب‌های جسمانی باعث می‌شوند که بیمار اعتماد به نفس خود را از دست دهد. مثلا در کمردرد بیشتراز 30 درصد افراد دچار ترس از حرکت می‌شوند. اقدامات طب فیزیکی در کنار فیزیوتراپی باعث درمان این مشکل می‌گردد. یا در فردی که دچار آسیب دیدگی قوزک می‌شود، تعادل  لازم برای دویدن را ندارد و مانند قبل نمی‌‌دود. فیزیوتراپی به قوی شدن تاندون و سیستم عصبی بیمار برای اعتماد به توانایی و عملکرد خود کمک می‌کند.

کنترل درد

بیمار براساس شرایط و بیماری خود، درصدد یافتن یک روش درمانی است که بتواند به او برای کنترل درد کمک کند. فیزیوتراپی در جلسات فیزیوتراپی مجموعه‌‌ای از روش‌های درمانی را ارائه می‌‌دهد که به کاهش درد و کنترل آن کمک می‌‌نماید.

کاهش نیاز به دارو

فیزیوتراپی روشی است که از داروها برای کنترل درد استفاده نمی‌کند و به بیمار برای کنترل بیماری و غلبه بر آن کمک می‌‌کند. در مواردی مثل سالمندان که مصرف زیاد دارو با عوارض متعددی همراه است فیزیوتراپی به درمان با حداقل مصرف دارو کمک می‌کند.

به دست آوردن سطح فعالیت جسمانی پس از آسیب دیدگی

همیشه احتمال بروز آسیب دیدگی وجود دارد، اما نحوه کنترل آن اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا به بهبود سریع و موثر بیمار کمک می‌کند. فیزیوتراپی به بهبود دامنه حرکات، بهبود قدرت جسمانی و انعطاف پذیری کمک می‌کند و از میزان درد ناشی از بیماری یا آسیب دیدگی می‌‌کاهد.

بهبود وضعیت خواب

کنترل درد علاوه بر بهبود کیفیت زندگی در طول روز، بر خواب فرد در ساعات شب نیز تاثیر می‌گذارد. کاهش میزان درد به بیمار کمک می‌کند خواب بهتری داشته باشد، و در نتیجه بدن بهتر استراحت می‌کند و بهبود می‌یابد.

فیزیوتراپی و درمان بیماری‌های اسکلتی عضلانی

فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود مشکلات زیر کمک کند:

• درد استخوان فک
• درد گردن
• درد شانه و درد دست ( مانند شانه یخ زده )
• درد آرنج ( مانند تنیس البو )
• درد مچ دست
• درد و گیر کردن انگشتان
• درد کمر
• سیاتیک
• دردهای ناشی از بارداری
• درد لگن
• آسیب‌های ورزشی
•  پیچ خوردگی و کشیدگی
• آرتروز
• تاندونیت
•  توانبخشی پس از جراحی
•  توانبخشی پس از شکستگی استخوان
•  بیماری روماتیسمی
• دردهای پراکنده
• فیبرومیالژی
•  سندروم خستگی مزمن
• بی اختیاری ادرار و بی اختیاری مدفوعی
• درد دنبالچه

فیزیوتراپی و مشکلات روحی و روانی

تعداد زیادی از افراد با مشکلات عاطفی ناشی از کار، روابط فردی، و سایر جنبه‌های زندگی شخصی خود دست و پنجه نرم می‌کنند. آنها معمولا درصدد یافتن روش‌‌هایی برای رفع این مشکلات هستند. اما تعداد زیادی از آنها از مزایای عاطفی مثبتی که فیزیوتراپی در اختیار آنها قرار می‌دهد، اطلاع ندارند. در اکثر موارد، یک برنامه ورزشی شخصی که توسط یک پزشک با تجربه طراحی شده است می‌تواند مزایای زیادی را برای رفع چالش‌‌های عاطفی داشته باشد. در بخش زیر به سه مورد از مزایای عاطفی فیزیوتراپی اشاره می‌کنیم.

فیزیوتراپی باعث کاهش استرس می‌شود

استرس و تنش با تعدادی از بیماری‌ها ارتباط دارند و همه افراد سراسر جهان را نیز درگیر می‌کند. شایع ترین نوع استرس به استرس ناشی از محیط کار مربوط است که فرد باید ساعات بسیار طولانی کار کند و استراحت کمتری داشته باشد. با گذر زمان، استرس ناشی از محیط کار می‌‌تواند باعث بروز مشکلات عاطفی شود. این امر باعث می‌شود که کارمندان درصدد مشاوره برآیند. کلینیک‌‌های فیزیوتراپی به افراد کمک می‌کند که بتوانند تحرک بیشتری داشته باشند و مزایای بسیار زیادی را در اختیار افرادی که استرس بسیار زیادی دارند، قرار می‌دهند. ورزش کردن باعث می‌شود بدن آندروفین بیشتری تولید کند، آندروفین باعث احساس سلامتی می‌شود و سطح آرامش فرد را افزایش می‌دهد. ورزش کردن از سیستم ایمنی بدن حمایت می‌کند و میزان اشتهای فرد را تنظیم می‌نماید که این امر در حفظ سلامت فرد و کاهش آثار استرس بر بدن نقش بسیار مهمی را ایفا می‌‌کند.

فیزیوتراپی و افسردگی

احساس افسردگی بر توانایی فرد برای انجام فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد می‌کند و بر سلامت جسمانی و عاطفی فرد تاثیر می‌گذارد و خواب و عادات غذایی او را تغییر می‌‌دهد. فیزیوتراپی نقش مهمی را در رفع افسردگی ایفا می‌کند. فیزیوتراپی در کنار روش‌هایی مانند ورزش درمانی از توانایی شناختی فرد حمایت می‌کند و باعث کاهش ریسک مشکلات ناشی از افسردگی می‌شود. فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی به حفظ تعادل بدن کمک می‌‌کنند. این امر باعث کاهش علائم درد و افزایش سطح انرژی فرد می‌شود. این موارد از نکات حائز اهمیت در غلبه بر افسردگی محسوب می‌شوند.

فیزیوتراپی به کاهش عصبانیت کمک می‌‌کند

عصبانیت یکی از شایع‌ترین چالش‌‌های عاطفی در زندگی افراد مختلف است. نگرانی مزمن می‌تواند باعث بروز مشکلات جسمانی شود که در پی عکس العمل بدن به استرس به وجود می‌آیند. فعالیت جسمانی از بروز این مشکلات پیشگیری می‌کند و به فرد کمک می‌کند ذهن آرامی داشته باشد. پزشکان به افرادی که دچار تنش و عصبانیت هستند کمک می‌‌کنند که با انجام دادن تمرینات ورزشی بر عصبانیت خود غلبه کنند و به آرامش برسند. معمولا افرادی که فعالیت جسمانی بالایی دارند نسبت به سایر افراد کمتر دچار چالش‌های عاطفی و عصبانیت می‌‌شوند. این امر به نقش بسیار مهم کلینیک فیزیوتراپی در بهبود حال بیمار و رفع تنش او اشاره دارد. این موارد، سه مورد از مزایای فیزیوتراپی محسوب می‌شوند. درک این مساله که فعالیت ورزشی به حفظ تعادل ذهنی، عاطفی، و فیزیکی کمک می‌کند، باعث می‌شود بیمار بتواند از مزایای آن بهره مند شود.

فیزیوتراپی کودکان

فیزیوتراپی (PT) به رشد، توان بخشی، و بهبود مهارت‌های حرکتی و عملکردی کمک می‌کند. پزشکان بر مهارت‌های اصلاح و بهبود مانند نشستن، ایستادن، راه رفتن، بهبود انعطاف پذیری، قدرت، و استقامت تمرکز می‌‌کنند. فیزیوتراپی می‌تواند برای همه افرادی که دچار مشکلات جسمانی هستند، مفید باشد. فیزیوتراپی می‌تواند در موارد زیر به کودکان و نوزادان کمک کند:

• سندروم دادن
• اسپینابیفیدا
•  آسیب دیدگی اکتسابی مغز
• کاهش حجم عضله
• دیستروفی عضلانی یا سایر اختلالات عصبی عضلانی به تورتیکولی / پلاژیوسفالی
• سایر اختلالات ژنتیکی
• اختلالات وزن
• تقویت عضلات

فیزیوتراپی سالمندان

فیزیوتراپی مزایای زیادی برای سالمندان دارد. اما هنوز تعداد زیادی از افراد تصور می‌کنند که فیزیوتراپی فقط مختص ورزشکاران است که قصد دارند پس از آسیب دیدگی بهبود یابند. در حقیقت، فیزیوتراپی بر پیشگیری از بروز آسیب دیدگی و افزایش دامنه حرکات، و بهبود و توانبخشی تمرکز دارد. برخی از سالمندان از بیماری‌هایی مانند آرتریت، درد کمر، درد مفاصل، خشکی عضلات، آسیب دیدگی رباط، و کاهش دامنه حرکات رنج می‌برند. صدها بیماری وجود دارد که به بالا رفتن سن ارتباط دارد و می‌توان از رژیم‌های جامع سلامتی و فیزیوتراپی برای پیشگیری از بروز آنها، درمان، یا کنترل این اختلالات استفاده کرد. در بخش زیر به هشت مورد از مزایای فیزیوتراپی اشاره می‌کنیم:

درمان درد

درد گردن، کمر، و مفاصل معمولا به علت خشکی یا ضعیف بودن عضلات، محدود بودن جریان خون، و بی تحرکی رخ می‌دهد. فیزیوتراپی می‌تواند به افزایش جریان خون، انعطاف پذیری، قدرت بدن، و بهبود دامنه حرکات کمک کند.

تمرینات ورزشی ایمن

ورزش کردن برای همه افراد و در همه سنین ضروری است، اما می‌‌تواند سالمندان را در معرض خطر قرار دهد. سالمندانی که دچار بیماری‌های قلبی، پوکی استخوان و سایر مشکلات هستند بیشتر در معرض خطر قرار دارند. فیزیوتراپی یک روش عالی برای سالمندان است که تحت نظر پزشک متخصص ورزش کنند و ریسک آسیب‌های ناشی از ورزش در آنها کاهش یابد.

افزایش قدرت و استقامت بدن

زمین خوردن و لغزیدن پا در هر سنی خطرناک است و برای سالمندان خطرات بیشتری را به همراه دارد. فیزیوتراپی به سالمندان کمک می‌کند قدرت و استقامت لازم برای ادامه زندگی را به دست بیاورند از زمین خوردن یا لغزیدن پای خود واهمه نداشته باشند.

مزایای اجتماعی

فیزیوتراپی یک تجربه اجتماعی است. سالمندان به صورت فردی با پزشک کار می‌‌کنند و پزشک وقت خود را به آنها اختصاص می‌‌دهد تا بتوانند به اهداف خود دست یابند.

فیزیوتراپی یک روش درمانی غیر دارویی و غیر تهاجمی است

فیزیوتراپی یک گزینه درمانی غیر دارویی و غیر تهاجمی عالی است. افزایش قدرت و انعطاف پذیری بدن به درمان تعداد زیادی از بیماری‌ها کمک می‌کند و از بروز برخی آسیب دیدگی‌ها پیشگیری می‌کند ( و به این ترتیب بیمار نیازی به روش‌های درمانی تهاجمی نخواهد داشت ). یا بالا رفتن سن بیمار، روش‌های جراحی بسیار پرخطر خواهند بود، بنابراین دور ماندن بیمار از درمان داروئی و جراحی مزایای بسیار زیادی را برای او به دنبال خواهد داشت. یکی از مواردی که باید در نظر گرفت این است که گاهی اوقات مصرف برخی از داروهای مسکن با داروهایی که برای درمان یک بیماری تجویز می‌شود، تداخل دارد. بنابراین مصرف نکردن داروهای اضافی یک نکته بسیار مهم در فرایند درمان و سلامت است.

قبل و پس از جراحی

گاهی اوقات نمی‌توان از انجام عمل جراحی اجتناب کرد. فیزیوتراپی به بهبود بیمار پس از جراحی کمک می‌‌کند و قبل از جراحی باعث افزایش قدرت بدنی بیمار می‌‌شود. ورزش کردن باعث افزایش ظرفیت و توان عروق و گردش خون می‌شود. فیزیوتراپی پس از عمل جراحی به بیمار برای بهبود قدرت و دامنه حرکات بدن کمک می‌‌کند.

مزایای فیزیوتراپی بر سلامت ذهن

ورزش کردن مزایای بسیار زیادی بر سلامت ذهن دارد. سالمندانی که با درد جسمانی، هماهنگ شدن با شرایط بازنشستگی، یا تغییرات زندگی دست و پنجه درد نرم می‌کنند، باید بدانند که سلامت ذهن آنها به اندازه سلامت جسمانی اهمیت دارد. ورزش می‌تواند با ترشح اندروفین به رفع افسردگی و عصبانیت کمک کند.

استقلال

فیزیوتراپی علاوه بر موارد فوق به زندگی سالمندان استقلال می‌بخشد. داشتن استقلال یک عامل بسیار مهم برای حفظ کیفیت زندگی سالمندان، شادی، و نشان و مقام آنها است. فیزیوتراپی می‌تواند به سالمند کمک کند که از ویلچر خود جدا شود و بتواند روی پاهایش راه برود. این نکته به تفاوت بین زندگی بدون کمک دیگران و کمک گرفتن از دیگران، و حتی زندگی کردن در آسایشگاه سالمندان اشاره دارد. استقلال، توانایی حرکت و کیفیت زندگی با مزایای بسیار زیادی برای سلامت ذهن همراه است، بنابراین سالمند می‌‌تواند از مزایای فیزیوتراپی و ورزش بهره‌مند شود.

نحوه درمان

پزشک متخصص طب فیزیکی و توابنخشی در اولین جلسه به بررسی سابقه پزشکی بیمار می‌پردازد سپس ارزیابی دقیق و جامعی را از موضع مشکل دار به عمل می‌آورد. در مرحله بعد در خصوص تشخیص بیماری و گزینه‌های درمانی با بیمار مشورت می‌‌کند. این مساله معمولا شامل موارد زیر است:

درمان دستی و حرکت کردن عضو دردناک

معمولا مفاصل بدن به ویژه مفاصل کمر، گردن، دست، یا پا سفت و خشک می‌شوند. این امر می‌‌تواند در پی آسیب دیدگی، قرار گرفتن بدن در وضعیت نامناسب یا آرتروز رخ ‌دهد. گاهی اوقات یکی از مفاصل دچار خشکی می‌شود و درد را به سایر مفاصل انتشار می‌‌دهد. حرکت دادن عضو شامل حرکات کوچک است که اغلب به شکل حرکات ساده کششی و منظم در مفاصل انجام می‌‌شود. درمان دستی نیز شامل کار کردن با مفاصل دردناک برای بهبود دامنه حرکات بیمار است. این دو روش در افزایش دامنه حرکات مفاصل، تسکین درد و تغذیه مفاصل اهمیت بسیار زیادی دارند. درمان دستی نیز نقش مهمی را در رفع خشکی عضلات و مفاصل و بهبود وضعیت بیمار ایفا می‌کند. در تمرینات ورزشی مخصوص راه رفتن و حرکت دادن اعضای بدن، محدودیت پزشکی کمتری نسبت به درمان دستی وجود دارد. اخیرا توجه پزشکان به درمان دستی گردن و ریسک سکته پس از آن جلب شده است. حرکت دادن اعضا به ویژه گردن و توجه ویژه به درمان دستی اهمیت بسیار زیادی یافته است. در اکثر موارد، برنامه‌های فیزیوتراپی شامل برنامه‌‌های حرکتی و گاهی اوقات برنامه درمان دستی است. پزشک قبل از اجرای این برنامه نظر بیمار را جویا می‌شود. سپس مجموعه‌‌ای از تمرینات ورزشی را برای حفظ دامنه حرکات بدن و تقویت عضلات ضعیف ارائه می‌دهد.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی یک روش سودمند در درمان و کنترل بیماری‌هایی مانند: درد گردن و کمر، سردرد، مشکلات مربوط به حالت بدن، پیچ خوردگی، کشیدگی اعضا، فیبرومیالژی، درد مزمن، یبوست، استرس، عصبانیت، و آسیب دیدگی گردن، است. می‌توان قبل و بعد از تمرینات ورزشی، رفع مشکل بیخوابی، و تسکین درد و ناراحتی ناشی از بارداری از ماساژ درمانی بهره گرفت. ماساژ درمانی یک روش پیشگیری درمانی عالی برای رفع درد، ناراحتی، خشکی، و سفتی عضلات است که به آرامش بیمار کمک می‌کند. پزشک به ارزیابی بیمار می‌پردازد و نحوه انجام ماساژ درمانی را براساس نیازها و شرایط بیمار مشخص می‌کند.  روش‌‌های درمانی ماساژ عبارتند از:

• فشار دادن نقاط ماشه‌ای و آزاد کردن نقاط ماشه‌ای
• ماساژ عمقی بافت
•  ماساژ سوئدی و فشار دادن بافت همبند
• ماساژ لنفاتیک

تمرین درمانی

متخصص طب فیزیکی در تشخیص مشکلات عضلانی تبحر دارد. ناهماهنگی عضلانی زمانی رخ می‌دهد که برخی از عضلات اطراف مفصل ضعیف شده و برخی دیگر چار سفتی و خشکی شوند. در نتیجه باید برخی از عضلات خاص را تقویت کرد اما برخی دیگر به تمرینات کششی نیاز دارند. به این ترتیب یک برنامه فیزیوتراپی مناسب شامل چند نوع تمرین ورزشی است که برخی از آنها را باید در کلینیک انجام داد و برخی دیگر به عنوان برنامه ورزشی در منزل انجام شوند. تفاوت بسیار مهم متخصص طب فیزیکی و توانبخشی که به درمان درد می‌پردازد این است که متخصص طب فیزیکی به بیمار یاد می‌دهد چگونه در کنار درمان به استقلال دست یابد. معمولا این فرایند شامل یک برنامه ورزشی برای کنترل درد و تقویت قسمت خاصی از بدن است که احتمال عود مجدد درد پس از درمان بسیار کم است. پزشکان به اهمیت ثبات عضلات واقف هستند، بنابراین اکثر تمرینات ورزشی بر تقویت عضلات تمرکز دارند. تقویت عضلات به دست و پا برای حرکت کردن کمک می‌کند. تمرینات ورزشی مخصوص عضلات به گونه‌‌ای طراحی شده‌اند که به مغز برای فعالیت عضلات دستور می‌دهند. عضلات بدن به عنوان بریس و محافظ در نظر گرفته می‌شوند. تحقیقات علمی نشان داده است که این عضلات مرکزی در افراد مختلف بدون احساس درد، قبل از حرکت دست و پا، حرکت می‌کنند. آسیب دیدگی، به ویژه آسیب‌های کمر، باعث می‌شود که این عضلات فعالیت نداشته باشند. به این ترتیب، این تمرینات ورزشی در درمان درد کمر و درد سایر مفاصل بدن بسیار سودمند هستند.

طب سوزنی

طب سوزنی به فرایند فرو کردن سوزن‌های بسیار کوچک در نقاط خاصی از بدن گفته می‌شود. طب سوزنی به عنوان یکی از روش‌‌های طب فیزیکی و توانبخشی برای کاهش درد و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرد. طب سوزنی به ترشح آندروفین کمک می‌‌کند در نتیجه حتی پس از خارج کردن سوزن‌ها از بدن فرایند تسکین درد ادامه دارد. معمولا پوست اطراف سوزن قرمز می‌‌شود زیرا جریان خون در این نقطه تحریک می‌‌شود. این سوزن‌ها بسیار نازک تر از سوزن‌هایی هستند که برای تزریق دارو مورد استفاده قرار می‌گیرند و معمولا باعث ایجاد درد نمی‌شود. طب سوزنی باعث تنظیم کارکرد مغزی می‌شود که به آن نرومدولیشن گفته می‌شود. طب سوزنی باید توسط افراد دوره دیده و مجرب انجام شود. همچنین گاهی از سوزن طب سوزنی یا سوزن تزریق برای ازاد کردن نقاط ماشه‌ای استفاده می‌شود که به آن درای نیدلینگ گفته می‌شود.

بیوفیدبک درمانی

بیوفیدبک یک روش درمانی غیر تهاجمی است که برای درمان بیماری‌هایی نظیر یبوست، بی اختیاری ادراری و بی اختیاری مدفوع مورد استفاده قرار می‌‌گیرد. برخی از سالمندان به لحاظ عملکرد بدن یا برخی از عضلات خاص و ارائه فیدبک مناسب مورد ارزیابی قرار می‌‌گیرند. به عنوان مثال در مورد بی ‌اختیاری، سنسورهای دستگاه به بررسی بیمار می‌پردازد و هنگام انجام تمرینات مخصوص کف لگن نحوه انجام دادن صحیح آنها را ارزیابی می‌کند. بیوفیدبک می‌تواند به بیمار کمک کند تا هرچه بهتر تمرینات مخصوص را انجام دهد. این روش بی‌ نظیر به فرد کمک می‌کند بتواند کنترل عملکرد برخی از نقاط بدن را به دست بیاورد. بیوفیدبک همچنین به تسکین سردردهای میگرنی، دردهای مزمن، بی ‌اختیاری، واژینیسموس، اختلال وضعیت بدنی کمک می‌کند. ایده‌ای که در خصوص بیوفیدبک وجود دارد این است که می‌توان با تنظیم کردن قدرت ذهن و اطلاع یافتن از آنچه درون بدن در حال انجام است، فرد توانایی کنترل سلامت خود را به دست می‌آورد.

نحوه انجام بیوفیدبک درمانی چگونه است؟

بیوفیدبک به مدت بیش از 10 سال در بخش طب فیزیکی و توانبخشی بیمارستان فیروزگر برای درمان اختلالات مختلف عضلانی اسکلتی بخصوص مشکلات کف لگن استفاده شده است. تحقیقات متعدد در این مرکز اثرات درمانی آنرا برای دردهای کف لگن، بی اختیاری ادراری و مدفوعی، درمان درد ناشی از اختلال حرکتی کشکک و آرتروز زانو نشان داده است.  بخاطر اثرات مثبت آن در بیماری‌های مختلف در کلینیک دکتر غلامرضا رئیسی نیز استفاده می‌شود. در جلسات بیوفیدبک الکترودها روی پوست قرار داده می‌شوند. یا از الکترودهای رکتال یا واژینال استفاده می‌شود. این الکترودها، سگینال‌ها را به مانیتوری که صدا، نور، یا تصاویری حاصل از  فعالیت عضلات را نشان می‌دهد، ارسال می‌کنند. هنگامی که بیمار استرس دارد، سطح این فعالیت‌ها تغییر می‌کند. بیمار می‌‌تواند واکنش بدن خود را نسبت به استرس روی مانیتور مشاهده کند و به سرعت برای رفع این علائم اقدام کند. پزشک یا فیزیوتراپیست به بیمار برای انجام تمرینات مخصوص آرام سازی بدن کمک می‌کند، این تمرینات ورزشی به کنترل عملکرد اعضای مختلف بدن کمک می‌کنند. در بیوفیدبک درمانی از تمرینات ورزشی مختلفی استفاده می‌شود. در نهایت بیمار یاد می‌گیرد چگونه عملکردهای بدن خود را بدون نیاز به وسایل بیوفیدبک کنترل کند.

لیزر درمانی

از لیزر برای درمان انواع اختلالات و آسیب‌های عضلانی اسکلتی استفاده می‌شود. در این روش از نورهای لیزر برای نفوذ به بافت‌های بیمار و آسیب دیده استفاده می‌شود. هنگامی که این بخش‌های انرژی ( که فوتون نامیده می‌شوند ) توسط پوست و بافت بدن جذب می‌شوند، باعث ایجاد یک مجموعه از واکنشهای پیچیده خواهند شد که منجر به تحریک فرایند درمان، بهبود عملکرد سیستم ایمنی و تحریک فرایند طبیعی التیام بدن می‌گردد. در این روش برخلاف انرژی پرقدرت لیزر که برای جراحی استفاده می‌شود و با گرما و قطع بافت همراه است، از انرژی ملایم لیزر استفاده می‌شود و نتایج مثبتی ایجاد می‌گردد. لیزر درمانی یک روش مناسب برای درمان آسیب‌های ناشی از ورزش، کشیدگی گردن در تصادفات خودرویی، مشکلات مربوط به کمر مانند بیماری بیرون زدن دیسک، آسیب دیدن دیسک، آرتروز، سیاتیک، تنگی کانال نخاع، آسیب‌های ناشی از کشش مکرر بدن مانند عارضه تنیس البو، و تاندونیت روتاتورکاف، و بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، بورسیت، چسبندگی غلاف کف پا که خار پاشنه گفته می شود، و اختلالات گیجگاهی فکی است. لیزر درمانی یک روش تهاجمی، غیر آلرژیک، و غیر سمی است و تاکنون هیچ گونه عکس العمل منفی در ارتباط با این روش درمانی گزارش نشده است. لیزر درمانی یک روش کاملا ایمن است و حتی افرادی که باتری قلب، ایمپلنت، پروتز یا هر گونه شی فلزی هستند نیز می‌توانند از مزایای این روش بهره مند شوند. تنها ممنوعیتی که استفاده از لیزر دارد به سه ماهه اول بارداری مربوط می‌شود. معمولا تعداد دفعات و زمان درمان به موضع درمان بستگی دارد و از 5 دقیقه تا 30 دقیقه متغیر است.

TENS, IFC

کلمه TENS به معنای تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست و کلمه IFC به معنای جریان اینترفرنشیال است. این دو روش به کمک دستگاه‌های الکتریکی امواج ضعیف الکتریکی را از طریق الکترودهای کوچک به درون بدن ارسال می‌کند. امواج الکتریکی با تحریک پوست، باعث می‌شوند مغز نتواند درد را احساس کند. پزشکان از این روش‌ها برای تسکین درد استفاده می‌کنند، معمولا براساس میزان آسیب دیدگی بیمار در کنار تحریک الکتریکی از کمپرس سرد یا گرم نیز استفاده می‌شود. دستگاههای تحریک الکتریکی TENS برای استفاده در منزل نیز ساخته شده است. از عوارض استفاده از آنها احتمال سوختگی پوست است. افرادی که باتری در قلب دارند نباید از  تحریک الکتریکی استفاده کنند. از امواج اینترفرنشیال در درمان مشکلات دفع ادرار و بی اختیاری ادراری در کنار بایوفیدبک استفاده می‌شود.

التراسوند

التراسوند دستگاهی است که امواج صدا را به درون بدن هدایت می‌کند و باعث ایجاد گرما در عمق بدن می‌شود.  البته در کنار اثرات گرمائی، اولتراسوند اثرات غیر گرمائی نیز دارد. گرمای ایجاد شده باعث افزایش جریان خون آن ناحیه می‌شود و در نتیجه به تحریک فرایند بهبود کمک می‌نماید. در مراحل حاد آسیب دیدگی، از التراسوند برای کاهش التهاب مفصل، عضله، یا رباط استفاده می‌شود. در مراحل آخر از آن برای ایجاد گرما در موضع مورد نظر و حرکت دادن آن عضو یا شل شدن عضلات استفاده می‌شود. در نتیجه، درد کاهش می‌یابد.

چسب زدن به موضع دردناک

معمولا از چسب زدن یا چسب درمانی یا Taping برای محافظت از مفصل، بهبود حالت بدن، تحریک عضلات تنبل یا پیشگیری از بیش فعالی عضلات استفاده می‌شود. چسب زدن به عنوان یک روش برای کنترل درد عمل می‌کند و به بهبود حالت بدن کمک می‌نماید. می‌توان از چسب زدن برای محافظت از مفصلی که دچار کشیدگی شده است استفاده کرد تا مفصل در محل مناسب خود قرار بگیرد و هرچه سریع تر بهبود یابد.

سوالات متداول

برخی از سوالات رایج مردم درباره فیزیوتراپی عبارتند از:

در جلسه اول چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

در فیزیوتراپی تخصصی بیمار ابتدا توسط پزشک متخصص ارزیابی دقیقی شده و برنامه فیزیوتراپی او با فیزیوتراپیست تنظیم می گردد. پزشک در جلسه اول به معاینه بیماری یا آسیب دیدگی می‌پردازد و برنامه درمانی ویژه‌ای را طراحی می‌کند. جلسه اول شامل موارد زیر است:

• پزشک سوالاتی را در خصوص شرایط فعلی و سابقه پزشکی بیمار مطرح می‌کند.
•  به معاینه محل آسیب دیدگی می‌پردازد که ممکن است به طور موقت باعث افزایش درد شود.
• به مرور یافته‌های حاصل از معاینه می‌پردازد و طرح درمانی پیشنهادی را بررسی می‌کند.
•  نظر بیمار را در خصوص جویا می‌شود.

پزشک درباره چه مواردی سوال می‌پرسد؟

پزشک سوالات مختلفی را در خصوص بیماری و نحوه بروز آن مطرح می‌کند. بررسی سابقه پزشکی بیمار به پزشک برای درد بهتر بیماری فعلی او کمک می‌کند. ممکن است پزشک سوالاتی را مطرح کند که به او به کسب اطلاعات بیشتر کمک کند، این موارد عبارتند از:

• ماهیت درد، مانند محل درد و شدت آن درحال حاضر و قبل از مراجعه به پزشک بررسی می‌شود.
• پیشینه فردی و خانوادگی بیمار بررسی می‌شود.
•  پزشک در خصوص داروهایی که بیمار مصرف می‌کند سوال می‌پرسد.
•  پزشک سوالاتی را در خصوص روش‌های درمانی که بیمار در گذشته و اخیرا از آن بهره گرفته است، مطرح می‌کند.
•  پزشک به بررسی فعالیت جسمانی برای انجام کار، سبک زندگی، و فعالیت‌های تفریحی که بیماری و فرایند درمان را تحت تاثیر قرار می‌دهند، می‌پردازد.

معاینه جسمانی بیمار شامل چه مواردی است؟

در مراکز تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی علاوه بر معاینه بالینی امکاناتی مثل سونوگرافی عضلانی و اسکلتی و همچنین نوار عصب و عضله وجود دارد که برحسب نیاز پزشک متخصص برای تشخیص بهتر از بیمار از آنها استفاده می کند اما اساس تشخص بر شرح حال و معاینه است. پزشک بیمار را به طور کامل و جامع معاینه می‌کند که این فرایند شامل موارد زیر است:

• لمس کردن: پزشک ناحیه اطراف موضع دردناک را لمس می‌کند. این امر برای بررسی التهاب، تورم، داغ بودن بافت، حساسیت به لمس، عدم پارگی بافت‌های نرم و غیره انجام می‌شود.
•  بررسی دامنه حرکات بدن ( ROM ): پزشک برای بررسی کیفیت حرکات بیمار و مشاهده هر گونه محدودیتی، مفاصل آن قسمت را حرکت می‌دهد.
• تست عضله: پزشک به بررسی کیفیت و قدرت عضلات و انقباضات آنها می‌پردازد تا بتواند درد و ضعف عضلانی را تشخیص دهد. معمولا قدرت عضلانی به صورت گرید بیان می‌شود. ین امر بخشی از فرایند معاینه اعصاب موضع دردناک است.
• معاینه اعصاب موضع دردناک: پزشک به بررسی میزان ارتباط اعصاب با عضلات، میزان درد، دمای موضع، و حساسیت به لمس می‌پردازد. سپس عکس العمل بیمار را ارزیابی می‌کند.
•  تست‌های ویژه: پزشک برای تائید یا رد کردن سایر بیماری‌های احتمالی آزمایشات ویژه‌ای را درخواست می‌کند.
•  ارزیابی حالت موضع دردناک:  پزشک به ارزیابی وضعیت مفاصل نسبت به حالت ایده آل و سایر مفاصل بدن می‌پردازد.

سپس پزشک فهرستی از مشکلات بیمار تهیه می‌کند و نحوه درمان این مشکلات را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. اجرای طرح درمان مستلزم موافقت بیمار است. بنابراین پزشک در خصوص تعداد دفعاتی که بیمار می‌تواند در طول هفته به مطب مراجعه کند، تعداد جلسات مورد نیاز برای بهبود درد، برنامه‌های مخصوص تمرین در منزل، آموزش به بیمار، اهداف بلند مدت و کوتاه مدت، و انتظارات پس از درمان  با بیمار مشورت می‌نماید.

آیا فیزیوتراپی باعث ایجاد درد می‌شود؟

تسکین درد، یکی از اهداف اولیه همه بیماران است که معمولا این امر به کمک رو‌هایی مانند التراسوند، تحریک الکتریکی، و یا استفاده از کمپرس سرد و گرم حاصل می‌شود. حرکت دادن موضع دردناک معمولا باعث تسکین درد می‌شود. پزشک یا فیزیوتراپیست تمرینات ورزشی مناسبی را به بیمار آموزش می‌دهد که علاوه بر تسکین درد به بهبود دامنه حرکات، قدرت بیمار، و استقامت او کمک می‌کند. گاهی اوقات ممکن است انجام دادن تکنیک‌های فیزیوتراپی دردناک باشد. به عنوان مثال، بهبود دامنه حرکات زانو پس از تعویض زانو یا بهبود دامنه حرکات شانه پس از جراحی شانه می‌تواند با درد و ناراحتی همراه باشد. پزشک از روش‌های مختلف برای دستیابی هرچه سریع تر به اهداف درمان کمک می‌کند. بیمار باید بتواند با پزشک همکاری کند تا به تدریج بهبود یابد و از میزان درد او کاسته شود. در صورت عدم اطلاع کافی از این موارد، پزشک نمی‌تواند به راحتی برنامه درمانی را با شرایط بیمار هماهنگ کند. گاهی در جلسات اول و دوم در موارد مزمن  درد کمی تشدید می شود. هرگونه افزایش درد باید به اطلاع پزشک یا فیزیوتراپیست برسد ا در صورت لزوم برنامه درمانی بیمار بر اساس آن تغییر داده شود. نباید درد بیمار بیشتر از 3 جلسه افزایش یابد. اگر درد افزاینده باشد یا بیمار به فیزیوتراپی در 3 جلسه پاسخ ندهد باید ارزیابی مجدد توسط پزشک متخصص از بیمار بعمل آید. در مراکز تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی، پزشک و فیزیوتراپیست با همکاری یکدیگر کار کرده  و برنامه بیماران با تنظیم می کنند. و در صورت بروز مشکل ، فیزیوتراپیست پا پزشک مستقما مشورت می کند.

هریک از جلسات درمانی چقدر طول می‌کشد؟

بسته به نوع فیزیوتراپی و روشهای بکار رفته طول مدت درمان متفاوت است. معمولا هر یک از جلسات حدود 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد.

بیمار به چند جلسه مراجعه به فیزیوتراپی نیاز دارد؟

این مساله در افراد مختلف بسیار متفاوت است. گاهی اوقات بیمار فقط به یک جلسه فیزیوتراپی نیاز دارد حال آنکه تعداد جلسات در برخی دیگر به چندین جلسه می‌رسد. این امر به تشخیص پزشک، شدت درد و مشکل بیمار، سابقه پزشکی بیمار در گذشته، و مواردی از این قبیل بستگی دارد. هر با که بیمار به پزشک متخصص طب فیزیکی  مراجعه می‌کند معاینه می‌شود و از وضعیت خود اطلاع کامل می‌یابد.

آدرس کلینیک دکتر  غلامرضا رئیسی و خانم دكتر احدي: تهران، شریعتی روبروی پارک شریعتی(کوروش). نبش کوچه پیروز. ساختمان شریعتی. طبقه اول واحد 10 تلفن 22882831 09198045447